TIPS & TUTORIALS
Deneysel desenler içinde en yaygın kullanılanı araştırma modeli, ön test ve son testin uygulandığı ve kontrol grubunun bulunduğu tasarımdır. Şematik gösterimi aşağıdaki gibidir. R rassal atama sürecini, X deney ve kontrol protokolü uygulamasını, O ise uygulama öncesi ön testin veya uygulama sonrası son test ölçümlerini ifade etmektedir.
Deney R O X O
Kontrol R O O
Bu deneysel tasarımda aşağıdaki basamaklar izlenir; (i) katılımcılar deney ve kontrol gruplarına rassal atanır, (ii) uygulamadan önce ön test ölçümü alınır, (iii) deney ve kontrol grubu protokolleri uygulanır ve (iv) uygulama sonrası son test ölçümü alınır. Rassal atamanın mümkün olmadığı durumlarda iki grubun birbirine eşit olması için hangi basamaklar izlenmiş ise açıkça raporlanmalıdır. Bu tür bir tasarımdan toplanan veriler çoklu doğrusal regresyon, ANCOVA veya tekrarlı ölçümler ANOVA kullanılarak analiz edilebilir. Örneklem büyüklüğü hesaplamaları ya da istatistiksel güç analizi için başlığa tıklayınız.
Sadece son testin uygulandığı kontrol gruplu tasarımının şematik gösterimi aşağıdaki gibidir. Deney ve kontrol grubunun birbiri ile kıyaslanabilir olması için rassal atama tercih edilmektedir. Ancak, rassal atamanın mümkün olmadığı durumlarda eşleştirme gibi farklı yöntemler de kullanılabilir. R rassal atama sürecini, X deney ve kontrol protokolü uygulamasını, O ise uygulama sonrası son test ölçümünü ifade etmektedir.
Deney R X O
Kontrol R O
Bu tür bir tasarımda şu basamaklar izlenir; (i) denekler deney ve kontrol gruplarına rassal atanır (veya eşleştirilir), (ii) deney ve kontrol grubu protokolleri uygulanır ve (iii) deney ve kontrol protokolleri uygulandıktan sonra son test ölçümleri yapılır. Rassal atamanın mümkün olmadığı durumlarda iki grubun birbirine eşit olması için hangi basamaklar izlenmiş ise açıkça raporlanmalıdır. İki grup karşılaştırılması bağımsız örneklemler t testi veya ANOVA modeli kullanılarak analiz edilebilir. Örneklem büyüklüğü hesaplamaları ya da istatistiksel güç analizi için başlığa tıklayınız.
Kontrol grubu olmadığı için zayıf deneysel desen olarak da ifade edilir. Bu araştırma modeli çok tercih edilmez. Ön testin ve son testin uygulandığı tek gruplu tasarımlarda kontrol grubu bulunmamaktadır ve şematik gösterimi aşağıdaki gibidir. Herhangi bir rassal atama veya eşleştirme söz konusu değildir. X deney protokolü uygulamasını, O ise uygulama öncesi ön testin veya uygulama sonrası son test ölçülmesini ifade etmektedir.
Deney O X O
Bu tür bir tasarımda şu basamaklar izlenir; (i) deney protokolü uygulanmadan önce ön test ölçümü alınır, (ii) deney protokolü uygulanır ve (iii) deney protokolü uygulandıktan sonra son test ölçümü alınır. Bu tür bir tasarımdan toplanan veriler bağımlı örneklemler t testi ile analiz edilebilir. Örneklem büyüklüğü hesaplamaları ya da istatistiksel güç analiziiçin başlığa tıklayınız.
Aşağıdaki yayının ekinde veya başlıktaki linke tıklayarak örneklem büyüklüğü tablolarına ulaşabilirsiniz.
10.17984-adyuebd.941434-1783497.pdf5 Kaynakça
Bulus, M. (2021). Sample size determination and optimal design of randomized/non-equivalent pretest-posttest control-group designs. Adiyaman Univesity Journal of Educational Sciences, 11(1), 48-69. https://doi.org/10.17984/adyuebd.941434
Bulus, M. (2023). pwrss: Statistical Power and Sample Size Calculation Tools. R package version 0.3.1. https://CRAN.R-project.org/package=pwrss
Bulus, M., & Koyuncu, I. (2021). Statistical power and precision of experimental studies originated in the republic of Turkey from 2010 to 2020: Current practices and some recommendations. Journal of Participatory Education Research, 8(4), 24-43. https://doi.org/10.17275/per.21.77.8.4
Bulus, M., & Polat, C. (2023). pwrss R paketi ile istatistiksel güç analizi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 2207-2328. https://doi.org/10.29299/kefad.1209913
Anahtar kelimeler: Örneklem büyüklüğü, İstatistiksel güç analizi, Deneysel tasarım , Deneysel araştırmalar, Seçkisiz deneyler, Ön test – son test kontrol gruplu deneysel tasarım, Son test kontrol gruplu deneysel tasarım, Ön test – son test sadece deney gruplu tasarım